Perzische berenklauw

In sommige delen van Europa is Perzische berenklauw, net als Reuzenberenklauw en Sosnowsky berenklauw een invasieve exoot die veel overlast veroorzaakt. Deze berenklauwsoorten verdringen inheemse plantensoorten en bevatten stoffen die bij beschadiging tot ernstige brandwonden kunnen leiden. Voor zover bekend komt Perzische berenklauw nog niet verwilderd in Nederland voor. Zodra verwilderde planten worden gesignaleerd, is snel ingrijpen belangrijk. Kleine populaties zijn met beperkte inspanningen nog relatief eenvoudig te bestrijden.

Hoe herken ik Perzische berenklauw?

Perzische berenklauw (Heracleum persicum) lijkt sterk op de Reuzenberenklauw (H. mantegazzianum) en Sosnowsky berenklauw (H. sosnowskyi) maar is meestal iets kleiner, 1,5 tot 2,5 m hoog. De bladeren hebben diepe veervormige insnijdingen. In tegenstelling tot Reuzenberenklauw en Sosnowsky berenklauw kan de Perzische berenklauw meerdere bloemstengels vormen en ook meerdere jaren achter elkaar bloeien. De stengel is hol en heeft stevige haren. De stengels zijn paars aan de voet met soms paarse vlekjes hogerop de stengels. De groei start in het vroege voorjaar rond eind maart, begin april en in het eerste jaar wordt alleen blad en een penwortel aangemaakt. Na enkele jaren vegetatieve groei bloeit de plant van eind juni tot augustus. De witte bloemen zijn gegroepeerd in grote bloemschermen die een diameter van 50 cm kunnen bereiken en trekken veel insecten aan. Een bloemscherm kan meer dan 20.000 zaden bevatten.

Berenklauwen lijken op elkaar, kijk hier voor de look-a-likes.

Klik op de foto's om ze te vergroten

Herkomst – Waar komen deze berenklauwsoorten vandaan?

Perzische berenklauw komt oorspronkelijk uit Turkije, Iran en Irak. Berenklauwsoorten groeien voornamelijk op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige, voedselrijke gronden zoals bermen, dijken, geluidswallen, omgewerkte grond, braakliggende grond, tuinen, ruderale plaatsen, ruigten, waterkanten, langs spoorwegen, plantsoenen, parken en bossen.

Verspreiding – Waar komt Perzische berenklauw voor?

De soort is als sierplant in verschillende botanische tuinen in Europa aangeplant en van daaruit verwilderd. De plantensoort wordt vrijwel niet verhandeld. Perzische berenklauw komt vooral voor in Scandinavië, met name in Noorwegen en in mindere mate in Denemarken, Finland en Zweden.

De belangrijkste route waarlangs Perzische berenklauw Nederland kan bereiken, is het meeliften van zaden in grond en machines. Verspreiding van zaden over grotere afstanden vindt voornamelijk plaats via de wind (tot een afstand van ca. 100 m), via open water of via de vacht van dieren. Ook werkzaamheden, zoals maaien en grondtransport, kunnen leiden tot verdere verspreiding van de soort.

Risico’s - Wat zijn de problemen?

Risico's voor natuur

Door de snelle groei in het vroege voorjaar en het gesloten bladerdek, worden inheemse plantensoorten verdrongen. Oevers en taluds worden instabieler door verdringing van de ondergroei, vooral in de winterperiode als de bodem onbedekt is. Dan kan erosie optreden.

Risico's voor de gezondheid

Net als Reuzenberenklauw en Sosnowsky’s berenklauw scheidt Perzische berenklauw bij beschadiging stoffen (furocoumarinen) af die onder invloed van zonlicht brandblaren op de huid veroorzaken. De aangetaste huid kan lange tijd gevoelig blijven voor zonlicht (ultraviolet licht). Draag bij werkzaamheden altijd beschermende kleding die het hele lichaam bedekt (laarzen, handschoenen en regenpak). Ook de ogen moeten goed beschermd zijn.

Er zijn ook gevallen bekend waarbij huisdieren vergelijkbare verschijnselen kregen nadat ze met de reuzenberenklauw in aanraking waren geweest.

Wat moet u doen als u in contact bent gekomen met sap uit bladeren van de uitheemse berenklauwsoorten?

  • Ga direct naar de spoedeisende hulp (SEH) als u het sap in de mond heeft gekregen. Dit is heel gevaarlijk.
  • Heeft u sap in uw ogen gekregen? Dan moet u uw ogen direct uitspoelen met veel water en meteen daarna contact opnemen met de huisarts.
  • Was de huid direct af met water en zeep. Als er geen gelegenheid is om de huid af te spoelen, bedek de huid dan meteen.
  • Na het afspoelen moet u de huid ook bedekken zodat er geen zonlicht op kan komen. Het is verstandig om een week uit de zon te blijven.
  • Wrijf het sap niet uit over de huid en raak het gezicht niet aan.
  • Ga naar de huisarts als er toch ‘iets’ te zien is, zoals rode uitslag.

(Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond, z.j.)

Beheersing en bestrijding - Welke methoden zijn er?

Mocht de Perzische berenklauw in Nederland worden aangetroffen, dan is de bestrijding vergelijkbaar met die van Reuzenberenklauw. Hiervoor zijn verschillende methoden en technieken beschikbaar. Elke methode heeft z’n specifieke voor- en nadelen en effectiviteit. Hoe eerder begonnen wordt met de bestrijding, hoe beter. In een vroeg stadium is de plant vaak nog wel weg te krijgen. De meeste gangbare beheermethoden zijn gericht op het regelmatig verwijderen van de bovengrondse delen van de plant. Deze methoden moeten jaren worden toegepast tot de zaadbank is uitgeput. Alleen verwijderen van de bloemschermen geeft, ook op langere termijn, niet het gewenste resultaat. De kans is groot dat er toch bloemschermen gespaard blijven. Bovendien kan de plant sterk reageren door nieuwe bloemschermen aan te maken (noodbloei).

Draag altijd beschermende kleding die het hele lichaam bedekt (laarzen, handschoenen en regenpak). Ook de ogen moeten goed beschermd zijn.

Methode Effectiviteit Gericht op
Mechanisch:
Afsteken Effectief mits de groeipunt helemaal gescheiden wordt van de wortel. Arbeidsintensief, geschikt voor kleine haarden Bestrijding
Maaien Maaien is gericht op uitputting van de plant. Effectief bij regelmatig maaien gedurende langere periode i.v.m. uitputting zaadbank (>7 jaar) Bestrijding
Overig:
Begrazing Begrazing is gericht op uitputting van de plant. Effectief bij regelmatige herhaling gedurende langere periode i.v.m. uitputting zaadbank (>7 jaar) Bestrijding

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

Perzische berenklauw staat op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dat betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

In Nederland zijn de provincies verantwoordelijk voor het nemen van eliminatie- en beheersmaatregelen voor soorten op de Unielijst. Voor de uitvoering is er naast de provincies ook een belangrijke rol weggelegd voor terreinbeheerders zoals gemeenten, waterschappen, private organisaties en particulieren.

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Perzische berenklauw

Leadfoto: Eli Fremstad, Artsdatabanken

Gepubliceerd 29 juni 2022