Wasbeerhond

Hoe herken ik de wasbeerhond?

De wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) is een hondachtig roofdier van 50-85 cm lang (van neus tot staart). Het dier heeft een langharige vacht waarvan de kleur kan variëren van grijs tot geel of zelfs roodachtig. Op de rug, schouders en aan het uiteinde van de korte, lichtbruine staart zitten zwarte haren. Pups hebben een (bijna) geheel zwarte vacht. Verder heeft de wasbeerhond opvallende zwarte wangen (als een soort gezichtsmasker), een grijs voorhoofd, witte, spitse snuit en kleine oren. De borstzijde, korte poten en voeten hebben een donkere kleur. In de herfst en winter heeft het dier een dikke vacht en extra vetreserves, waardoor het een rond dier lijkt op korte pootjes. In de zomer is de vacht dun en ziet het dier er veel slanker uit. De wasbeerhond loopt langzaam, klimt of rent zelden, maar is een goede zwemmer.

Bij identificatie kan verwarring ontstaan met de wasbeer en de das. Hoewel de wasbeerhond qua uiterlijk sterk lijkt op de wasbeer, zijn de twee soorten niet verwant aan elkaar. Een duidelijk verschil tussen de wasbeerhond en de wasbeer is zichtbaar bij de staart. De wasbeer heeft witte en zwarte banden op de staart; de wasbeerhond heeft dit niet. Een duidelijk verschil met de das is zichtbaar op de kop. De das heeft opvallende witte en zwarte strepen op zijn kop; de wasbeerhond heeft dit niet.

Een flyer voor de herkenning van de wasbeerhond kan hier gedownload worden.

Herkomst – Waar komt de wasbeerhond vandaan?

Van oorsprong komt de wasbeerhond uit Oost-Azië. De ondersoort die in Europa voorkomt is de Siberische wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides ussuriensis). Deze komt van oorsprong voor in Zuidoost-Siberië en Oost-China. Andere ondersoorten van de wasbeerhond zoals de Chinese wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides procyonoides) en de Japanse wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides viverrinus) leven in China, Japan en Korea. Sommige wetenschappers beschouwen de Japanse wasbeerhond als een aparte soort.

In de vorige eeuw is de soort uitgezet op meerdere locaties in de voormalige Sovjet-Unie, inclusief het Europese deel. Doel was de lokale fauna te verrijken met een waardevol pelsdier. Na vestiging in het wild, verspreidde de wasbeerhond zich op natuurlijke wijze over Europa. Verder is de soort in Europa ook lange tijd verkocht als huisdier of gefokt als pelsdier. Ontsnappingen of vrijwillige uitzettingen hebben waarschijnlijk ook bijgedragen aan de verdere verspreiding van de wasbeerhond.

Verspreiding – Waar komt de wasbeerhond voor?

De wasbeerhond komt in een groot aantal Europese landen voor, met name in het Noord- en Oost-Europa. Ook in Nederland heeft de soort zich gevestigd. In een aantal andere EU-landen, zoals Italië en Oostenrijk, is de soort ook waargenomen, maar heeft zich nog niet gevestigd. Waarschijnlijk kan het dier zich in alle EU-landen én het Verenigd Koninkrijk vestigen.

Wasbeerhonden zijn erg flexibel wat betreft voedselbronnen en leefgebied. Over het algemeen mijden ze open gebieden zonder ondergroei en grote (naald)bossen met een dik bladerdek. Bij voorkeur leeft de soort in waterrijke, open gebieden met veel ondergroei voor beschutting. Denk hierbij aan rivieroevers, langs meren, moerassen en vochtige weides met veel lage vegetatie. Maar ook in kleine (loof)bossen, kleinschalig ontboste gebieden en zelfs in stedelijke omgevingen met voldoende groen kan de soort overleven. Het leefgebied wordt bepaald door de beschikbaarheid van voedsel, schuilplaatsen en nestlocaties en kan wisselen met de seizoenen. Nesten (ofwel burchten) bevinden zich vaak in boomstammen, onder grote rotsen of in bestaande dassenburchten.

Risico’s - Wat zijn de problemen?

Bij de huidige populatieomvang is de ecologische impact van de wasbeerhond in Nederland beperkt. De soort is een alleseter en de samenstelling van hun dieet wordt sterk bepaald door de beschikbare voedselbronnen. Amfibieën, met name kikkers en kikkervisjes, zijn makkelijk te vangen waardoor kikkerpopulaties lokaal achteruit kunnen gaan als gevolg van predatie. Geïsoleerde populaties, bijvoorbeeld op eilanden, kunnen door predatie lokaal uitsterven. De wasbeerhond kan een negatieve invloed hebben op grondbroedende vogels in waterrijke gebieden door predatie op eieren en kuikens, maar harde bewijzen hiervoor ontbreken. Studies hiernaar laten wisselende resultaten zien. Er zijn geen aanwijzingen dat er competitie zou zijn met inheemse carnivoren, zoals vossen, dassen, wolven of otters.

Het meest schadelijke effect van de wasbeerhond is de overdracht van parasieten en ziektes die schadelijk kunnen zijn voor mens en dier. Het belangrijkste gezondheidsrisico vormt de vossenlintworm (Echinococcus multilocaris). Zonder behandeling kan deze parasiet dodelijk zijn voor mensen. Echter, in Nederland wordt de vossenlintworm slechts zelden aangetroffen op vossen en in wasbeerhonden komt de lintworm nog minder voor. Hogere aantallen wasbeerhonden kunnen het besmettingsrisico wel vergroten. De soort kan ook drager zijn van hondsdolheid (rabiës). De kans om hondsdolheid te krijgen in Nederland is echter klein. Veel landen in West-Europa vrij zijn van hondsdolheid waardoor de kans dat wasbeerhonden in besmet zijn met hondsdolheid klein is. Wasbeerhonden kunnen trichinellose (rondwormen) overdragen op onder andere varkens. Besmetting van mensen via varkensvlees is in Nederland echter vrijwel uitgesloten. In Nederland komen al decennialang geen menselijke gevallen van endemische trichinellose meer voor.

Leadfoto: Ryzhkov Sergey, Wikimedia Commons, 2018

Gepubliceerd 2 augustus 2023