Hoe herken ik een Siberische grondeekhoorn?

De Siberische grondeekhoorn (Tamias sibiricus) is een kleine eekhoornsoort met een bruingrijze, oker- of zandkleurige vacht. Over de rug lopen vijf zwartbruine lengtestrepen. De middelste streep loopt van het achterhoofd tot het begin van de staart, de buitenste twee lopen vanaf de schouderbladen en de laatste twee lopen vanaf de nek. Op de buik is de vacht witgrijs van kleur, met een geleidelijke overgang naar de bruingrijze, oker- of zandkleurige rug. De staart is lang, pluimig en heeft een grijsachtige kleur met drie zwartbruine lengtestrepen. Aan de korte voorpoten zitten elk vier tenen en de sterke achterpoten hebben elk vijf tenen, allen met scherpe nagels. Verder heeft de soort een kleine, roze neus en korte, donkere snorharen. De ogen zitten aan de zijkant van de kop en zijn donker van kleur. De oren steken duidelijk zichtbaar boven de vacht uit. Ten slotte hebben Siberische grondeekhoorns grote wangzakken. Er zijn geen duidelijke uiterlijke verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke dieren. Ook zijn er geen duidelijke verschillen tussen jonge dieren en volwassenen, behalve het formaat.

Een volwassen Siberische grondeekhoorn is 12 tot 17 cm lang van kop tot romp met een staart van 8 tot 11,5 cm. Het gewicht van een volwassen dier varieert tussen de 50 en 120 gram. De grondeekhoorn is hiermee een stuk kleiner dan de inheemse rode eekhoorn.

In Europa komen meer uitheemse eekhoornsoorten voor die ooit zijn ingevoerd als huisdier en later in de natuur zijn uitgezet of ontsnapt. De Amerikaanse voseekhoorn heeft zich nog niet gevestigd in Europa, maar in Nederland zijn wel enkele individuele dieren gesignaleerd. De Grijze eekhoorn heeft zich gevestigd in het Verenigd Koninkrijk en Noordwest-Italië. In Nederland zijn alleen enkele individuele dieren gesignaleerd. De Pallas eekhoorn heeft zich nog niet gevestigd in Nederland, maar recent (december 2023) is in de omgeving van Tilburg een exemplaar gesignaleerd. 

Herkomst – Waar komen Siberische grondeekhoorn vandaan?

Van oorsprong komt de Siberische grondeekhoorn voor in de Aziatische taigazone. Het natuurlijk verspreidingsgebied strekt zich uit van Noord- en Oost-Rusland tot Korea en Japan. De soort is voor het eerst geïntroduceerd in Europa in de jaren ’70 van de vorige eeuw als huisdier. Door loslating en ontsnappingen zijn dieren in de natuur terechtgekomen.

Verspreiding – Waar komen Siberische grondeekhoorn voor?

In Europa heeft de soort zich gevestigd in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Italië. Verder komt de soort ook voor in Europees Rusland. De Siberische grondeekhoorn kan zich vestigen in alle EU-landen. In Nederland komen twee populaties voor: een bij Tilburg en een bij Weert. Hiernaast worden er af en toe ook individuele dieren waargenomen in de natuur.

Het liefst leven Siberische grondeekhoorns in naaldbossen van den en lariks. Maar de soort kan ook voorkomen in gemengde bossen, stadsparken en andere bosachtige habitats met een dichte ondergroei van struiken en klimplanten. De Siberische grondeekhoorn leeft voornamelijk in holen in de grond, wat de bossen op de hogere zandgronden bij uitstek geschikt maakt. De soort graaft burchten tot 50 cm diep met een nestkamer, een voorraadkamer en gangen van 1 à 2 m lang. Elke burcht heeft één (maar soms ook twee) uitgangen met een doorsnede van 4 tot 6 cm. Vaak bevindt een burcht zich tussen boomwortels. Burchten van verschillende dieren liggen bij elkaar in kolonies, maar elke eekhoorn heeft wel een eigen territorium. De territoriumgrenzen worden met urine gemarkeerd.

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Er is weinig bekend over het effect van de Siberische grondeekhoorn op biodiversiteit. Mogelijk kan de soort de inheemse rode eekhoorn lokaal verdringen, met name in periodes van voedselschaarste en bij hoge aantallen Siberische eekhoorns. Echter, hier ontbreekt bewijs voor. In zijn natuurlijke verspreidingsgebied heeft de Siberische grondeekhoorn een sterk negatief effect op het broedsucces van de op de grond broedende bruine boszanger. Het is mogelijk dat de eekhoorn ook in Nederland een negatief effect heeft op vogels die op de grond broeden, maar ook hiervoor ontbreekt bewijs.

Als mogelijk reservoir voor de ziekte van Lyme, vormt de soort wel een groot gezondheidsrisico. De Siberische grondeekhoorn is namelijk een belangrijk reservoir voor Borrelia burgdorferi s.l., de ziekteverwekker van Lyme. Bovendien kan de soort een zeer groot aantal teken bij zich dragen die Lyme kunnen overdragen op mensen. Het advies is daarom om direct contact deze dieren te mijden evenals plaatsen waar hun uitwerpselen liggen.

Leadfoto: Shutterstock

Gepubliceerd 15 november 2023