Zwarte appelbes
De zwarte appelbes komt van nature voor in het oosten van de Verenigde Staten en Canada. De plant is naar Europa en Nederland gehaald voor de tuinbouw en als sierplant. Sindsdien is de zwarte appelbes verwilderd en ingeburgerd in de Nederlandse natuur. Vooral in laagveenmoerassen kan de plant zich sterk uitbreiden en inheemse planten verdringen.
Hoe herken ik Zwarte appelbes?
De zwarte appelbes (Aronia × prunifolia) is een bladverliezende struik die tot 4 meter hoog kan worden. De bladeren zijn langwerpig tot eirond en tussen de 3 en 7 cm lang. Jonge bladeren en takken hebben een wollige beharing, maar worden later bijna kaal. De bladrand is fijn gezaagd en de bovenkant van het blad heeft kleine roodachtige klieren op de middennerf. In de winter kleuren de bladeren rood.
De plant bloeit met witte bloemen die in vertakte trossen groeien. De vruchten zijn ronde bessen van 6 tot 8 mm groot. Eerst zijn ze rood, maar later veranderen ze in paars- tot zwartrood.
De zwarte appelbes is een kruising (hybride) tussen de rode appelbes (Aronia arbutifolia) en de zwarte appelbes (Aronia melanocarpa). Hierdoor kan er verwarring ontstaan met deze twee soorten. De rode appelbes heeft aan de onderkant van de bladeren een dichte beharing en draagt rode bessen. De Aronia melanocarpa blijft kleiner (maximaal 1 meter hoog) en heeft zwarte bessen. Om naamsverwarring te voorkomen, wordt de Aronia × prunifolia soms ook wel de bastaardappelbes genoemd.
Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.
Herkomst – Waar komt Zwarte appelbes vandaan?
Zwarte appelbes komt van nature voor in het oosten van de Verenigde Staten en Canada. De plant is naar Europa en Nederland gehaald voor de tuinbouw en als sierplant. Sindsdien is de zwarte appelbes verwilderd en ingeburgerd in de Nederlandse natuur.
Verspreiding – Waar komt Zwarte appelbes voor?
De zwarte appelbes komt verspreid voor in Nederland, behalve op kleigronden. De plant groeit vooral in laagveenmoerassen en kan daar snel uitbreiden. Dit gebeurt via lange worteluitlopers en doordat vogels de bessen eten en de zaden verspreiden. De plant wordt nog steeds verkocht als sierplant en wordt ook gebruikt in voedselbossen vanwege de eetbare bessen.
Risico’s - Wat zijn de problemen?
Appelbessen (Aronia spp.), inclusief de zwarte appelbes kunnen in laagveengebieden inheemse planten verdringen en zo de biodiversiteit en natuurwaarden verminderen. De struik vermeerdert zich snel via wortelstokken en vormt een dichte begroeiing, waardoor andere planten geen ruimte meer krijgen. Er is weinig informatie over de precieze gevolgen voor de natuur, maar in Nederland en het buitenland wordt de plant als potentieel schadelijk gezien.
Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?
Het is belangrijk om te voorkomen dat de zwarte appelbes zich verder verspreidt. Daarom wordt aangeraden om deze plant niet aan te planten in de buurt van laagveengebieden
Waarnemingen van verwilderde zwarte appelbes kunnen worden doorgegeven via de NOVA-app of Waarneming.nl.
Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?
Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?
Waar vind ik meer informatie?
- Datasheet Aronia x prunifolia - CABI, Invasive Species Compendium, 2009.
- Risicobeoordeling van voedselbosbouw als introductieroute voor invasieve plantensoorten. - Radboud Universiteit, FLORON, NVWA & NEC-E, 2019
- Veldgids Invasieve houtige planten in Nederland. - NVWA, 2022.
- Zwarte appelbes Aronia × prunifolia. - Nederlands Soortenregister, z.j.
Leadfoto: Michael Jeltsch, Wikimedia Commons, (CC BY-SA 4.0)
Gepubliceerd 3 februari 2025