Hoe herken ik de Nieuw-Guineese landplatworm?

Landplatwormen zijn afgeplatte, niet gesegmenteerde wormen. Nieuw-Guineese landplatwormen (Platydemus manokwari) zijn 40-65 mm lang, 4-7 mm breed en minder dan 2 mm dik. Beide uiteindes van de landplatworm zijn spits, waarbij de kop spitser toeloopt dan de staart. Vlak achter de punt van het hoofd bevinden zich twee ogen. Van boven (de rugzijde) is de landplatworm kastanjebruin van kleur met een licht streep die over het midden van de rug loopt. De onderkant (de buikzijde) is lichtgrijs van kleur.

Het onderscheid tussen uitheemse landplatwormen en de twee inheemse landplatwormsoorten (Rhynchodemus sylvaticus en Microplana terrestris) is over het algemeen goed te zien. Deze inheemse soorten zijn vaak veel kleiner (tot 20 mm en 26 mm lang respectievelijk) en bruin/grijs van kleur. Verder kunnen landplatwormen verward worden met regenwormen, bloedzuigers of naaktslakken. Regenwormen zijn duidelijk gesegmenteerd, in tegenstelling tot lichaam van landplatwormen die uit één geheel lijken te bestaan. Naaktslakken hebben voelsprieten en een ‘zadel’ achter de nek. Landplatwormen hebben dit beide niet.

Klik op de foto's om deze te vergroten.

_{Grote foto: Nieuw-Guineese landplatworm (Platydemus manokwari) (Foto: Justine et al., 2014)}

Onderscheidende kenmerken

Bekijk de zoekkaart

EIS Kenniscentrum Insecten heeft een zoekkaart ontwikkeld voor determinatie van landplatwormen die in Nederland kunnen voorkomen. De Nieuw-Guineese landplatworm staat er niet op, maar veel andere landplatwormsoorten wel.

Tijdens recent veldonderzoek in enkele kassen en tuinen zijn voor Nederland drie nieuwe soorten landplatwormen ontdekt. In West-Europa zijn in totaal al 22 uitheemse landplatwormsoorten waargenomen. Sinds een aantal jaren worden ook in Nederland, naast twee inheemse soorten, ook uitheemse landplatwormen gesignaleerd.

Herkomst – Waar komt de Nieuw-Guineese landplatworm vandaan? 

Zoals de naam al aangeeft komt de Nieuw-Guineese landplatworm van oorsprong voor in Nieuw-Guinea (Indonesië). In Japan, de Filipijnen en de Malediven is de soort geïntroduceerd als biologische bestrijder van de invasieve grote agaatslak (Achatina fulica). De landplatworm is op meerdere plaatsen in de wereld onbedoeld geïntroduceerd. Waarschijnlijk is de soort meegelift met potplanten en andere producten met aarde of via grond.

Verspreiding - Waar komt de Nieuw-Guineese landplatworm voor?

De Nieuw-Guineese landplatworm werd in 2013 in Caen (Frankrijk) voor het eerst aangetroffen in Europa. Inmiddels is de soort op meerdere plekken waargenomen in Frankrijk en Spanje. In Nederland is de landplatworm nog niet waargenomen maar de verwachting is wel dat de soort zijn weg naar Nederland zal vinden.

Overdag verstopt de landplatworm zich op koele, vochtige en donkere plekken, zoals onder bladafval, potten, planken of stukken plastic. In de schemering wordt de soort actief en jaagt hij op kleine dieren zoals slakken en regenwormen. De Nieuw-Guineese landplatworm komt zowel voor in bossen als in stedelijke omgevingen.

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Het dieet van de landplatworm bestaat voornamelijk uit slakken en regenwormen. In gebieden waar de Nieuw-Guineese landplatworm voorkomt, komen door de hoge predatiedruk nog maar weinig landslakken voor. De Nieuw-Guineese landplatworm zou zelfs verantwoordelijk zijn voor het uitsterven van meerdere inheemse slakkensoorten na de uitzetting als biologische bestrijder op eilanden in de Stille Oceaan. De predatie op regenwormen leiden tot veranderingen in bodemvruchtbaarheid.

Een tweede risico is dat de Nieuw-Guineese landplatworm een mogelijke drager is van de longworm Angiostrongylus cantonensis. Deze longworm kan angiostrongyliasis (infectieziekte) veroorzaken. Mensen kunnen besmet raken met deze parasiet door het eten van rauwe schaal- of weekdieren, besmette groenten of fruit of het drinken van besmet water. Besmetting kan leiden tot hersenvliesontsteking waarbij fysieke en neurologische schade kan optreden in het zenuwstelsel en de hersenen.