Japanse kever

De Japanse kever is een bladsprietkever, ongeveer net zo groot als een rozenkever. De soort wordt beschouwd als een van de schadelijkste insecten ter wereld. Begin november is in het zuidwesten van Duitsland voor het eerst een Japanse kever aangetroffen. Daarmee komt deze voor veel plantensoorten zeer schadelijke soort steeds dichter bij Nederland.

Hoe herken ik de Japanse kever?

De Japanse kever (Popillia japonica) is ongeveer 8 tot 11 mm lang. De kop en lichaam zijn metaalgroen, de poten iets donkerder metaalgroen. Dekschilden zijn koperkleurig bruin. Aan de zijkant van het achterlijf (doorlopend naar de onderzijde) staan vijf plukjes witte haren, aan de achterzijde net achter de dekschilden staan nog twee plukjes. Kevers kunnen in grote aantallen aanwezig zijn, meestal in de periode van eind mei tot begin november, met de piek van half juli tot en met half augustus. Larven en poppen leven in de grond, van ongeveer augustus tot juni het jaar daarop.

In Nederland kunnen deze kevers worden verward met rozenkevers (Phyllopertha horticola) en niet tijdig worden opgemerkt. Daardoor kunnen ze zich ongehinderd voortplanten, en dat gaat snel. In Tessin, Zwitserland, is al een vertienvoudiging van de populatie per jaar waargenomen. Waarnemers van rozenkevers doen er dus verstandig aan om te kijken of het niet een Japanse kever betreft. De rozenkever is sterker behaard over het hele lijf. Het meest opvallende verschil is dat bij de Japanse kever witte haren in plukjes op het achterlijf zitten. De rozenkever heeft ook witte haren, maar die staan meer egaal verspreid over het lijf. Bij oudere exemplaren van beide soorten kunnen de haren grotendeels verdwenen zijn, waardoor het onderscheid lastiger is.

Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten

Tekst: deels overgenomen uit Nature Today
Header foto: Wikimedia commons, Bruce Marlin

Herkomst – Waar komt de Japanse kever vandaan?

De Japanse kever komt oorspronkelijk uit Japan, maar komt ook voor in andere Aziatische landen zoals zuidoostelijk China, Japan, Taiwan en Korea. 

Verspreiding - Waar komt de Japanse kever voor?

In 2017 is in Zwitserland voor het eerst in Europa de Japanse kever aangetroffen. Begin november 2021 is in Freiburg, een plaats in het zuidwesten van Duitsland, een exemplaar aangetroffen in een feromoonval. Het gevonden exemplaar was al dood, maar moet levend in de val terecht zijn gekomen. Waarschijnlijk is de kever afkomstig uit een besmet gebied rond het Lago Maggiore. Daar heeft de kever zich al enkele jaren gevestigd en zorgt hij voor aanzienlijke schade aan wijngaarden, fruit- en andere bessendragende gewassen. Waarschijnlijk is de kever meegekomen in een vrachtwagen vanuit Zwitserland of Italië. In Nederland is de Japanse kever nog niet gesignaleerd (behalve een dood exemplaar in een val op Schiphol in 2018), maar gezien de vele vrachttransporten van en naar de regio waar de kever voorkomt is het slechts een kwestie van tijd dat de kever ook Nederland zal bereiken.

Risico’s - Wat zijn de problemen?

De larven (engerlingen) van de Japanse kevers voeden zich met de wortels van vele grassoorten en kunnen daarmee grote schade toebrengen aan grasland, gazons en sportvelden. De volwassen kevers vreten de bladeren van een groot aantal plantensoorten. Volgens de NVWA komt de Japanse kever op zeer veel soorten planten voor, waaronder esdoorn, witte paardenkastanje, berk, tamme kastanje, cypergrassen, aardbei, walnoot, appel, plataan, grassen, populier, kers, roos, braam, wilg, linde, iep en druif. De Japanse kever veroorzaakt daarom naast schade aan grasland schade in boomkwekerij- en andere gewassen, waaronder mais, bonen, tomaten en aardbeien. Japanse kevers veroorzaken een kenmerkende schade aan de bladeren. Ze vreten alle zachte delen weg, behalve de nerven. Japanse kevers zijn zo schadelijk omdat ze in groepen planten aanvallen en in korte tijd de planten helemaal kaalvreten. Naast bladeren vreten ze ook aan bloemen (rozen zijn erg geliefd bij deze kevers) en er zijn ook meldingen van vraat aan fruit uit o.a. Italië.

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

De Japanse kever kan zich over grote afstanden verspreiden door mee te liften met het vervoer van bijvoorbeeld planten, graszoden en aarde. Voor de professionele (tuinbouw)sector is het belangrijk dat een vondst van deze kever zo snel mogelijk wordt ontdekt en gemeld, om ingrijpende EU maatregelen te voorkomen. Treft een kever aan of heeft u een vermoeden dat het om de Japanse kever gaat, neem dan direct contact op met de NVWA via 0900-03 88 (gebruikelijke belkosten) of via het digitale meldingsformulier.

Naast goederenvervoer is ook het van vakantie meenemen van planten die in besmette gebieden gekocht zijn een route waardoor de kever in Nederland terecht kan komen. Daarom adviseren we geen planten te kopen in het buitenland en die mee te nemen naar Nederland, gelet op het risico van introductie van schadelijke insecten, maar ook ziektes.

Dit organisme heeft de quarantaine status of er gelden noodmaatregelen voor. Het is uitermate belangrijk dat een vondst van dit organisme zo snel mogelijk wordt ontdekt, om ingrijpende EU-maatregelen te voorkomen. Neem daarom direct contact op met uw keuringsdienst, als u een besmetting met dit organisme vermoedt.

Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?

Eenmaal gevestigde populaties van de Japanse kever zijn lastig uit te roeien, vooral als de kevers al eitjes hebben kunnen afzetten. In Oregon in de VS is in 2017 door het Oregon Department of Agriculture een uitroeiingsprogramma gestart bestaande uit intensieve monitoring met vallen, bespuitingen met insecticiden tegen de kevers en behandelingen van gazons en grasvelden met een insecticide tegen de larven. De ervaringen die de opzet en uitvoering van het programma zijn opgedaan, kunnen mogelijk helpen bij een eventuele uitroeiactie in Nederland mocht dat ooit nodig zijn.

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

De Japanse kever is een quarantaineorganisme. Dat betelent dat er maatregelen moeten worden genomen om de introductie en verspreiding te voorkomen, de Japanse kever kan grote economische schade veroorzaken. 

Vanaf 11 april 2022 gelden voor de handel in planten extra eisen voor import van alle planten met aanhangend groeimedium uit deze landen: Canada, China, India, Japan, Rusland, Zwitserland en de Verenigde Staten. De eisen gelden ook voor graszoden, maar niet voor waterplanten en weefselkweek. Nederland is vrij van Popillia japonica. Het is belangrijk uit andere landen aangekochte planten te controleren op aanwezigheid van Popillia japonica.

Ook bij verhandeling van planten binnen de EU gelden extra eisen. Zo moeten ze bijvoorbeeld komen uit een gebied dat officieel vrij is verklaard van Popillia japonica en het aanhangend groeimedium moet vooraf officieel zijn geïnspecteerd.

De Japanse kever komt nog niet voor in Nederland, maar de kans dat dat binnen afzienbare tijd gaat gebeuren is aanwezig. Het is belangrijk dat een vondst zo snel mogelijk wordt ontdekt en gemeld, om ingrijpende EU-maatregelen te voorkomen. Treft een kever aan of heeft u een vermoeden dat het om de Japanse kever gaat, neem dan direct contact op met de NVWA via 0900-03 88 (gebruikelijke belkosten) of via het digitale meldingsformulier.

De EU Uitvoeringsverordening 2019/2072  bevat ongeveer 175 Q-organismen(groepen). Daarnaast zijn er nog een aantal organismen gereguleerd door middel van noodmaatregelen.

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Japanse kever