Druppelirrigatie biedt veel voordelen maar denk eerst goed na

Vooral in gebieden waar geen of onvoldoende zoet beregeningswater beschikbaar en in gewassen waarin een significante financiële meeropbrengst te realiseren is, biedt druppelirrigatie perspectief. Door de watervoorziening te optimaliseren is ook een efficiëntere bemesting mogelijk. Druppelirrigatie kan helpen om het productiepotentieel van de bodem beter te benutten en het risico op stikstofverliezen te verlagen.

Op diverse locaties in Nederland is ervaring opgedaan met deze manier van water geven, al dan niet in combinatie met toediening van meststoffen (fertigatie). Voor uien zijn de onderzoeksresultaten te vinden op https://uireka.nl/onderzoek/irrigatie/. Resultaten en ervaringen uit de verschillende pilots laten een aantal voor- en nadelen zien van druppelirrigatie. Die worden hieronder beknopt behandeld.

Veel (potentiële) voordelen

Een voordeel van druppelirrigatie is de uniforme watergift over het gehele perceel. Het systeem is niet windgevoelig en ook plekken die met een haspel moeilijk bereikbaar zijn doen mee. Druppelirrigatie vraagt ook (veel) minder energie dan haspelberegening. Verder kan snel en eenvoudig het watergeefregime worden aangepast.

Door de grond constant voldoende vochtig te houden, kan het gewas de nutriënten in de bodem beter benutten dan in een droge bodem. Ook kan door toediening van meststoffen aan het irrigatiewater (fertigatie) effectief worden bijbemest tijdens de groeiperiode wanneer dit nodig is. Druppelirrigatie leidt tot efficiënt gebruik van water en meststoffen en geeft daardoor minder emissie naar grond- en oppervlaktewater.

De meeropbrengsten van druppelirrigatie kunnen in droge jaren spectaculair zijn: in 2023 bijvoorbeeld, gaf druppelirrigatie op klei ten opzichte van boomberegening een meeropbrengst van 12 ton/ha. Maar in 2024 (waarin het groeiseizoen natter was dan in 2023) was het verschil maar 2,5 ton/ha. Fertigatie met 85 mm water gaf in 2023 bijna 20 ton meer uien per ha t.o.v. alleen druppelirrigatie. In 2024 gaf fertigatie met 60 mm water bijna 6 ton uien per ha meer dan alleen irrigatie. In pootaardappelen is een tendens waargenomen naar meer knollen per plant.

Maar ook nadelen

Druppelirrigatie heeft ook nadelen. Bij gebruik van ijzerhoudend water kan ijzerafzetting en verstopping van de druppelslangen optreden. En in een nat groeiseizoen (zoals bijvoorbeeld 2021) is er geen meeropbrengst. Fertigatie is dan ook lastig, als er geen water wordt gegeven. Een ander belangrijk nadeel zijn de hoge jaarkosten van druppelirrigatie van gemiddeld ongeveer 900 €/ha, met een flinke variatie daaromheen die afhankelijk is van de specifieke situatie. Ook de tijd en inspanning die nodig is voor controle tijdens het seizoen moet niet worden onderschat; die arbeid moet wel beschikbaar zijn. Een laatste nadeel is dat zowel de aanleg als het opruimen van de slangen speciale apparatuur vergt én plaats vindt in een drukke periode.

Stappenplan

Wie de aanleg van druppelirrigatie of fertigatie overweegt, doet er goed aan om de volgende stappen en aandachtspunten te hanteren:

• Onderzoek de kwaliteit van het beschikbare water.
• Maak een gedetailleerde berekening voor de benodigde pompcapaciteit op basis van de gewenste maximale watergift per dag en de totale oppervlakte.
• Bedenk dat het toedienen van meststoffen een aparte fertigatie-unit vraagt en vaak ook duurdere vloeibare meststoffen.
• Maak een meerjarige kosten-baten analyse; het rendement kan immers sterk fluctueren tussen jaren.
• Systemen voor druppelirrigatie dan wel fertigatie zijn gevoelig voor beschadiging. Dit vraagt veel controletijd. In de praktijk is dit vaak de reden dat er toch sneller voor een haspel wordt gekozen.
• Maar als zoet water schaars is, is druppelirrigatie altijd de meest efficiënte methode van toedienen.

Foto’s: Delphy