Project
PPS Ruwvoer, Bodem en Kringlooplandbouw
Het grootste deel (ca 65%) van het Nederlandse landbouwgebied wordt gebruikt voor de productie van ruwvoeders (gras, snijmaïs en overige voedergewassen). Door dit grote areaalbeslag heeft de wijze van ruwvoerproductie een zeer grote impact op de duurzaamheid van de totale Nederlandse landbouw. Een breed samengesteld consortium werkt aan verduurzaming van de productie van gras en voedergewassen. Zorg voor de bodem staat centraal, gericht op het sluiten van kringlopen; klimaatvriendelijke en –bestendige gewasproductie, biodiversiteit en agro-ecologie en optimalisering van gewasopbrengst en –management.
De PPS Ruwvoer, Bodem en Kringlooplandbouw is een vervolg op de PPS “Ruwvoerproductie & Bodemmanagement” (2015-2019).
De PPS draagt bij aan het realiseren van ambities die zijn geformuleerd in onder meer de Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) visie op kringlooplandbouw, het Klimaatakkoord, en het keurmerk ‘On the way to PlanetProof’. Ten opzichte van het vorige programma zijn er nieuwe doelen bijgekomen om ruwvoerproductie en bodemmanagement structureel te verbeteren in de context van de kringlooplandbouw. De doelen van het nieuwe onderzoeksprogramma zijn:
- Verlaging van de emissies/verliezen van koolstof, nutriënten en pesticiden naar lucht en water
- Verhoging van klimaatmitigatie en klimaatadaptatie
- Duurzaam bodembeheer voor productievermogen en maatschappelijke diensten op de korte en lange termijn
- Verhoging van de biodiversiteit in grasland en akkerbouwmatige ruwvoederproductie.
- Optimalisatie van ruwvoederproductie per oppervlakte eenheid
- Verhoging van de ruwvoerkwaliteit en -benutting
- Verhoging van nutriëntenefficiëntie in de teelt
De PPS Ruwvoer, Bodem en Kringlooplandbouw is een publiek-private samenwerking tussen het Ministerie LVVN en een consortium van verschillende partijen uit de zaadveredelingsindustrie en de agrarische productieketen. De PPS valt onder het topsectorbeleid van de overheid, namelijk onder de Topsector Agri & Food.
In drie werkpakketten gaan we met de belangrijkste verbeterpunten aan de slag.
Werkpakket 1: Grasland
Het doel van het werkpakket grasland is een verbetering van de Nederlandse graslandproductie in kwantiteit en kwaliteit (gras en grasklaver), in samenhang met het sluiten van de kringloop, verbeterde nutriënten-efficiëntie, verbeterde klimaatprestaties, biodiversiteit en duurzaam bodembeheer.
De optimalisatie van de productie (in kwantiteit en kwaliteit) van grasland is belangrijk voor de rentabiliteit van een melkveebedrijf, maar juist ook voor de eiwitproductie van eigen land en voor het sluiten van kringlopen op zowel het bedrijf als in de regio en op nationaal niveau. Daarnaast is grasland de beste bodemverbeteraar die er is en daardoor cruciaal voor duurzaam bodembeheer en voedselproductie ook in de samenwerking met akkerbouw. Met 900.000 ha is grasland het grootste gewas van Nederland en belangrijk voor het realiseren van verschillende maatschappelijke doelen rond klimaat, biodiversiteit en landschap. Het percentage blijvend grasland, eiwit van eigen land en (mogelijk) kruidenrijk grasland worden tevens geschaard onder de Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) van PlanetProof melk.
Binnen dit werkpakket werken we aan:
- Het voorkomen van verdichting in grasland, o.a. middels rijpadensystemen (vanuit de doelstellingen zorg voor de bodem en klimaat)
- Het behoud van de botanische samenstelling van grasland (vanuit de doestellingen zorg voor de bodem, biodiversiteit, agro-ecologie en klimaat)
- Meten van voederwaarde en zode-sterkte in rassenonderzoek (vanuit de doelstellingen van sluiten van kringlopen en klimaatmitigatie en -adaptatie)
- Kansrijke maatregelen van graslandmanagement om de emissie van lachgas (N2O) te beperken d.m.v. metingen in een bestaande proef met mengsels van smalle weegbree en een nog op te zetten proef met toepassing van zeoliet (vanuit de doelstelling klimaatmitigatie)
- Onderzoek naar gras-klaver, nl de persistentie van klaver en het slagingssucces van klaver (vanuit de doelstellingen zorg voor de bodem, sluiten kringlopen, klimaat en biodiversiteit en agro-ecologie)
- Onderzoek aan soorten- en kruidenrijk grasland (vanuit de doelstellingen van biodiversiteit en agro-ecologie, zorg voor de bodem en sluiten van kringlopen)
Presentatie
Contactpersoon:
Werkpakket 2: Maïs en andere voedergewassen
Binnen dit werkpakket wordt gewerkt aan de verduurzaming van de maïsteelt en andere voedergewassen.
De duurzaamheid van de maïsteelt in Nederland staat ter discussie. Met de huidige maïsteelt worden verschillende duurzaamheidsproblemen geassocieerd, zoals uit- en afspoeling van nutriënten, een slechte bodemstructuur, lager wordende gehaltes aan organische stof en achteruitgaande bodembiodiversiteit.
Om deze problemen de baas te worden is een stap nodig naar een andere, innovatieve teeltsystemen die genoemde problemen in veel mindere mate hebben en daardoor de maïssector een substantiële stap op weg naar meer duurzaamheid te zetten. Door het combineren van verschillende teeltmaatregelen op gebied van bemestingsstrategieën, grondbewerkingsmethoden, gebruik van ondergewassen en onkruidbestrijdingsmethoden kunnen verschillende meer duurzame teeltsystemen wordt ontwikkeld. In de PPS Ruwvoer & bodem deel 1 en het project ‘Grondig boeren met maïs’ zijn onder andere kennis en ervaringen opgedaan met verschillende grondbewerkingsmethoden en strategieën ten aanzien van vanggewassen. Onverminderde aandacht voor het op een duurzame wijze telen van maïs blijft echter nodig. In dit werkpakket zal een volgende stap worden gezet in de ontwikkeling van duurzame teeltsystemen door een meerjarig veldexperiment op te zetten waarbij de kennis en ervaringen uit genoemde projecten worden benut en eventuele kennisleemtes worden onderzocht.
Binnen dit werkpakket werken we aan:
- Optimalisatie duurzame teeltsystemen
- Optimalisatie onderzaai/bodembedekking
- Betere stikstof benutting mest, o.a. door onderzoek naar het optimaliseren van drijfmestrijenbemesting en naar verschillen in N-gehalten en N-benutting van verschillende maïsrassen
- Alternatieven voor glyfosaat
- Ritnaalden in relatie tot vanggewassen/teeltmaatregelen
Presentatie
Contactpersoon
Werkpakket 3: Duurzaam bouwplan
Het doel van dit werkpakket is om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om de (ruw)voerproductie via vruchtwisseling op een duurzame manier te optimaliseren m.b.t. economie (opbrengsten en kosten), bodembeheer, klimaat, biodiversiteit en sluiten van kringlopen door:
- Nieuwe combinaties van vruchtopvolging te ontwerpen – in combinatie met nieuwe rastypen of gewassen en eventuele nieuwe teelttechnieken – en ze te vergelijken met de momenteel gehanteerde systemen en/of best practices in binnen- en buitenland en benoemen van kennisleemten;
- Relevante kengetallen te verzamelen voor evaluatie op lange termijn duurzaamheid (inclusief economie) daar waar er belangrijke kennisleemten zijn;
- Testen van nieuwe vruchtwisselings- en teeltsystemen in meerjarige proeven;
- Evaluatie en communicatie van best practices en nieuwe vruchtopvolging systemen met het bijbehorende management (inclusief beweiding).
Binnen dit werkpakket werken we aan:
- Inventarisatie vruchtwisselingsmogelijkheden, specifiek ingericht op basis van de thema’s klimaat, kringloop, bodem en biodiversiteit en de beschikbare en ontbrekende kengetallen voor beoordeling van economie, klimaat en biodiversiteitsaspecten
- De aanleg en uitvoering van meerjarige veldexperimenten
- Bepalen van kengetallen (betreffende economie-, klimaat en biodiversiteitsaspecten)
- Ontwikkeling van adviezen en best practices bouwplan
Presentatie
Contactpersoon:
Kennisproducten
Hier vindt u relevante presentaties van themadagen, rapporten, wetenschappelijke publicaties, congresbijdragen en overige relevante kennisproducten.
Rapporten
- Rapport Ontwikkeling van een model voor het optimaliseren van bouwplanscenario’s op melkveebedrijven met betrekking tot economie, klimaat en milieu, oktober 2024
- Effect van ruitzaai en drijfmestrijenbemesting op de stikstofbenutting van snijmaisteelt - 2020
- Rapport Verkenning vruchtwisselingsopties met voedergewassen op melkveebedrijven - 2020
- Rapport Beslisondersteunende hulpmiddelen voor de ruwvoerproductie in Nederland, december 2018
- Duurzaam bodembeheer maïs – Proefresultaten 2018
- Systeeminnovatie Beweiden Veenweiden Eindrapportage 2015-2016 - 2017
- Effect onkruidbestrijdingsstrategieën op de opbrengstreductie van snijmaïs_veldproef 2016
- Gras en maïs in vruchtwisseling: een overzicht van bestaande kennis - 2017
- Rapport Mogelijke oorzaken van een dalende opbrengst van witte klaver (Trifolium repens L.) in de tijd, mei 2017
- Duurzaam bodembeheer maïs – Proefresultaten 2017
- Woelen van verdicht grasland op een zavelgrond en een zware kleigrond: effecten op bodemstructuur, beworteling en productiviteit
Artikelen in vakbladen
- Nieuwe klaverrassen standvastiger – Ekoland, mei 2022
- Nieuwe keuze in witte klaver –VeeteeltGRAS maart 2022
- Optimalisatie bouwplan is maatwerk –Melkvee november 2021
- Ervaringen opdoen met nieuwe teelten op zand – Cumela 18 juni 2021
- Alleen ruitzaai nog in beeld – Boerderij 15 februari 2018
- Kurzrasen versus stripgrazen – V-Focus april 2017
- Soms hogere opbrengsten bij ruitzaai – Nieuwe Oogst Thema mais 21 januari 2017
- Ruitzaai lijkt hogere opbrengst te geven – Nieuwe Oogst 2 juli 2016
- Goede bodemkwaliteit voorwaarde voor goede opbrengst –- V-focus nr. 33 2016
Factsheets
- Vruchtwisselingsopties met voedergewassen op melkveebedrijven
- Ruitzaai en drijfmestrijenbemesting op mestbenutting bij snijmais
- Snijmaisopbrengsten in rassenproeven en praktijk
- Graslandproductie al jaren stabiel
- Grasland woelen tegen bodemverdichting
- Grasland doorzaaien voor levensduurverlenging
- Aanbod en gebruik van online beslisondersteunende hulpmiddelen bij de teelt van gras en maïs
- Grasklavermengsels in akkerbouwrotaties
- Weidegang en draagkracht
- Diepere beworteling grasland voor droogtetolerantie
- Belang van penwortel van witte klaver voor persistentie
- Invloed minerale stikstof uit voorvrucht op slagingskans herinzaai grasklaver
- Ruimen vanggewas maïsteelt zonder glyfosaat
Wetenschappelijke artikelen
- Schils, R.L.M., Van den Berg, W., Van der Schoot, J.R., Groten, J.A.M., Rijk, B., Van de Ven, G.W.J., Van Middelkoop, J.C., Holshof, G. and Van Ittersum, M.K. (2020) Disentangling genetic and non-genetic components of yield trends of Dutch forage crops in the Netherlands. Field Crops Research.
- Hoekstra, N.J., G. Holshof, R. Zom, B. Philipsen, R. Schils, N. van Eekeren. 2020.The Effect of Grazing System and Level of Concentrate Protein Feeding on Milk Production and N Use Efficiency of Dairy Cows on Peat Meadows. Sustainability, 12(3), 1055.
- Hoogsteen, M., E.J. Bakker, N. van Eekeren, P. Tittonell, J. Groot, M. van Ittersum, E. Lantinga. 2020. Do grazing systems and species composition affect root biomass and soil organic matter dynamics in temperate grassland swards? Sustainability,
- Boer, H.C. de, J.G.C. Deru, N. van Eekeren. 2020. Sward lifting in compacted grassland: contrasting effects on two different soils Soil and Tillage Research,
- Schils, R., Philipsen, B., Hoekstra, N., Holshof, G., Zom, R., Hoving, I., ... & Sebek, L. (2019). Amazing grazing: A public and private partnership to stimulate grazing practices in intensive dairy systems. Sustainability, 11(20), 5868.
- Boer, H.C. de, J.G.C. Deru, N. van Eekeren. 2019. Sward lifting in compacted grassland: effects on soil structure, grass rooting and productivity. p. 125-127. In: EGF EUCARPIA Joint symposium: Grassland Science in Europe, Vol. 24 – Improving sown grasslands through breeding and management. Zurich. June 24-27.
- Hoekstra, N.J., B.R. de Haas, J.R. van der Schoot, E.J.W. Visser, H. de Kroon, N. van Eekeren. 2019. Grass-clover mixtures: benefits for arable and livestock farms and biodiversity. p. 90. In: EGF EUCARPIA Joint symposium: Grassland Science in Europe, Vol. 24 – Improving sown grasslands through breeding and management. June 24-27.
- Schils, R. L. M., van den Berg, W., van der Schoot, J. R., Groten, J. A. M., van de Ven, G. W. J., Curth-van Middelkoop, J. C., van Ittersum, M. K. (2019). Disentangling genetic and non-genetic yield trends of Dutch forage crops. In Improving sown grasslands through breeding and management: Proceedings of joint symposium EGF EUCARPIA, Zurich, June 24-27, 2019 (pp. 432-432). (Grassland Science in Europe; Vol. 24). Eucarpia.
- Haas, B. de, N.J. Hoekstra, J.R. van der Schoot, E. Visser, H. de Kroon, N. van Eekeren. 2019. Combining agro-ecological functions in grass-clover mixtures. AIMS Agriculture and Food. 4(3):547-567.
- Hoekstra, N.J., G. Holshof, R. Schils, B. Philipsen, C.G. van Reenen, K. van Houwelingen, N. van Eekeren. 2019. The effect of Kurzrasen and Strip-Grazing on Grassland Performance and Soil Quality of a Peat Meadow. Sustainability. 11(22), 6283.
- Boer, H.C. de, J.G.C. Deru, N. van Eekeren. 2018. Sward lifting in compacted grassland: effects on soil structure, grass rooting and productivity. Soil and Tillage Research. 184:317-325.
- Schils, R. L. M., Höglind, M., Curth-van Middelkoop, J. C., Holshof, G., Verloop, J., Rijk, H. C. A., ... van Ittersum, M. K. (2018). Framework for yield gap analysis in grasslands. In B. Horan, D. Hennessy, M. O’Donovan, E. Kennedy, B. McCarthy, J. A. Finn, & B. O’Brien (Eds.), <Sustainable meat and milk production from grasslands: Proceedings of EGF general meeting. Cork, June 17-21, 2018 (pp. 90-92). (Grassland Science in Europe; Vol. 23).
- Holshof, G., R.L.G. Zom, N. van Eekeren. 2018. Amazing Grazing: effect of cutting height and defoliation frequency on grass production and feeding value. p. 237-239. In: EGF 2018: Sustainable meat and milk production from grasslands. Grassland Science in Europe. Cork, Ireland. 17-21 June 2018.
- Van Eekeren, N. van, M. Hoogsteen, J.G.C. Deru, J. de Wit, E. Lantinga. 2015. White clover content and grassland productivity in simulated grazing systems p. 484-486. In: EGF 2015. Wageningen, The Netherlands. 15-17 June 2015.
Presentaties themadagen
Partners
De PPS Ruwvoer, Bodem en Kringlooplandbouw is een publiek-private samenwerking tussen het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en een consortium van verschillende partijen uit de zaadveredelingsindustrie en de agrarische productieketen. De uitvoering ligt bij Wageningen Plant Research, Wageningen Livestock Research en Louis Bolk Instituut.
Stuurgroep
- Ronald van Hal (ForFarmers)
- Daniël Ende (Plantum)
- Gert van Duinkerken (Wageningen Livestock Research)
- Nick van Eekeren (Louis Bolk Instituut)
- John Verhoeven (Wageningen Plant Research)
- Willem Koops (ZuivelNL)
- Maurice Steinbusch (Cumela Nederland)
- Jos Verstraten (ZuivelNL)
- Peter van Erp (Agrifirm)
