Hoe breng ik invasieve exoten in kaart?

Om de verspreiding van invasieve plantensoorten een halt toe te roepen is het belangrijk om de groeiplaatsen in beeld te hebben.

Deze gegevens zijn ook nodig voor het maken van goede calculaties voor het beheer en de bestrijding. Het vastleggen van de groeiplaatsen kan op veel verschillende manieren. 

Hoe inventariseer ik invasieve exoten?

Vaak is er binnen de organisatie (provincie, gemeente of waterschap) een digitaal beheersysteem of geografisch informatiesysteem aanwezig. Door een digitale registratie van de groeiplaatsen kunnen gegevens worden gebruikt voor het analyses zoals de ontwikkeling van het areaal of als basis gelden voor calculaties en begrotingen. Voor het opnemen en intekenen van de groeiplaatsen kan gebruik gemaakt worden van een inmeetdienst voor een zeer nauwkeurige registratie en schouw. Ook kan beheerders gevraagd worden groeiplaatsen door te geven bij aantreffen. De lokale kennis van groeiplaatsen is veelal bij hen bekend, het is zeer zinvol deze in te zetten. Sommige gemeenten bieden hun bewoners de mogelijkheid invasieve exoten digitaal te melden via zogenaamde ‘meld en herstel’ applicaties of via een aparte pagina over invasieve exoten.

Welke onderdelen neem ik op in de inventarisatie?

  • Locatie (GIS-applicaties geven doorgaans automatisch coördinaten mee bij het intekenen maar voor bestrijders en beheersers kan een aanvullende straataanduiding of ander kenmerk zeer nuttig zijn, vooral wanneer het een kleine groeiplaats betreft)
  • Omvang van de haard (aantal m2 en omtrek m1)
  • Soort
  • Geslacht van de plant (mannelijk of vrouwelijk, kijk voor tips over het determineren van het geslacht van de plant op de pagina van de betreffende soort)
  • Veiligheidsklasse (zijn er groeiplaatsen die het verkeer hinderen, tegen constructies of funderingen groeien, of groeit de duizendknoop vlak bij een bijzondere plant?)
  • Urgentieklasse (hoe snel moet een groeiplek weggehaald worden? Stel hiervoor duidelijke criteria op)
  • Wie is de eigenaar van de grond? (ook groeiplaatsen op gronden van derden zijn zinvol om te registreren omdat invasieve exoten zich niet aan kavelgrenzen houden)
  • Omgeving van de groeiplaats (bv: water, verharding, bomen, bermen/gazon)
  • Foto van de groeiplaats

Terreinbeheerders kunnen de verzamelde gegevens vastleggen in het beheersysteem en de data delen met onderhoudsaannemers (bijvoorbeeld voor maaikaarten). Ook kunnen zij de gegevens op de website plaatsen zodat bewoners kunnen controleren of een groeiplaats al bekend is. Daarnaast is er de mogelijkheid het onderhoud of de bestrijding op basis van deze gegevens te organiseren en calculeren via (onderhouds)bestekken en ramingen.

Welke landelijke databases hebben exoten in kaart gebracht?

Verschillende websites houden gegevens bij over de planten- en diersoorten in Nederland (waarneming.nl; verspreidingsatlas). Een aantal van deze websites maakt hierbij geen onderscheid tussen (invasieve) exoten en inheemse soorten, maar deze soorten zijn wel opgenomen in de database. Andere websites richten zich volledig op de registratie van exoten. De Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) heeft een apart exotenportaal en een applicatie (snApp de exoot) ontwikkeld waarmee groeiplaatsen van exoten kunnen worden doorgegeven.

Verspreidingskaart NDFF
Verspreidingskaart NDFF
Duizendknoop paspoort (Amersfoort)
Duizendknoop paspoort (Amersfoort)