category_news
Eiwit winnen uit tomatenblad: veelbelovend, maar nog niet zo simpel
Tomatenblad bevat verrassend veel eiwit: tot wel 27 procent. Dat maakt het blad tot een interessante nieuwe eiwitbron, zeker in een tijd waarin de vraag naar plantaardig eiwit toeneemt. Toch is grootschalige toepassing nog niet zomaar mogelijk. Promotieonderzoek van Marietheres Kleuter laat zien welke hobbels er nog genomen moeten worden om van tomatenblad een waardevolle grondstof te maken.
‘Afval bestaat niet’ - dat is het uitgangspunt van een circulaire economie. Om reststromen zoals plantafval beter te benutten, zijn slimme en creatieve oplossingen nodig. Daarom doet Wageningen University & Research onderzoek naar manieren om dit soort afval om te zetten in iets waardevols.
Kleuter: “Een groot deel van het eiwit in tomatenblad bestaat uit Rubisco. Dat is een belangrijk enzym voor de fotosynthese: het helpt de plant om CO2 uit de lucht vast te leggen. In het ideale geval kun je van dit eiwit een gerecht maken dat lijkt op tofu. Maar zover zijn we nog niet. In onze proeven bleef het gewonnen eiwit groen door het bladgroen. Dat is niet ideaal - mensen zijn niet gewend aan groen eiwit - maar als je het gebruikt in bijvoorbeeld shakes of als voedingssupplement, hoeft die kleur geen bezwaar te zijn.”
Het duurt waarschijnlijk nog wel even voordat er tomatenplanten in de kas staan die niet alleen vruchten, maar ook bruikbare eiwitten uit hun bladeren opleveren. “Er zijn nog veel factoren die winning lastig maken”, legt Kleuter uit. “Een belangrijke is dat de celwanden in het blad een fysieke barrière vormen, waardoor het moeilijk is om het eiwit eruit te halen. Ook verandert de samenstelling van de celwanden als het blad ouder wordt. Dat maakt de opbrengst aan gewonnen eiwitten veel lager.”
Afbraak in ouder blad
Er zijn meer redenen waarom je eiwitten het beste uit jong tomatenblad kunt halen. Naarmate het blad ouder wordt, breken de eiwitten af tot kleinere moleculen, zogenaamde peptiden. Dit komt door enzymen die eiwitten afbreken – de zogeheten proteases. “In onze proeven hebben we twee genen uitgeschakeld die zorgen voor de aanmaak van die proteases,” vertelt Kleuter. “Dat werkte: de afbraak van eiwitten werd afgeremd, maar niet tot het einde van de groeiperiode.”
Dit was het startpunt voor een uitgebreid onderzoek naar hoe eiwitten in tomatenblad worden opgebouwd en weer afgebroken. Dat gebeurde via een zogenoemde proteomics-analyse. Daaruit bleek dat nog veel meer genen een rol spelen bij het eiwitgehalte en de mogelijkheid om dat eiwit te winnen. Dit zijn belangrijke inzichten voor veredelaars. Zij kunnen bij het veredelen van nieuwe tomatenrassen nu gerichter zoeken naar eigenschappen die ervoor zorgen dat het eiwitgehalte hoog blijft, ook als het blad ouder wordt. Dat is belangrijk, want jong blad gebruiken is in de praktijk lastig. Dat blad is hard nodig voor de fotosynthese - en dus voor de groei van de tomaten zelf.
Nieuwe eiwitgewassen
Het onderzoek van Kleuter sluit aan bij breder werk binnen Wageningen University & Research om nieuwe bronnen van plantaardig eiwit te vinden. Zulke eiwitgewassen zijn hard nodig, omdat de wereldbevolking blijft groeien en het huidige gebruik van dierlijke eiwitten niet houdbaar is.
Een goed voorbeeld is eendenkroos. Onder de naam waterlinzen is dit gewas inmiddels door de EU goedgekeurd als voedsel en eiwitbron. Hier ging jaren onderzoek van WUR aan vooraf. “Er lopen ook onderzoeken naar hoe goed eiwitten uit bestaande rassen en varianten (accessies) van land- en tuinbouwgewassen in de praktijk te winnen zijn, bijvoorbeeld bij suikerbieten”, besluit ze.