Power 4 Gezond Zwanger
Power 4 Gezond Zwanger was een onderzoeksprogramma waarin verloskundigen, diëtisten en zwangere vrouwen samen werkten aan gezonde voeding. Bij Power 4 Gezond Zwanger werd voeding op vier extra momenten tijdens de zwangerschap besproken. Het doel van Power 4 Gezond Zwanger was dat zwangere vrouwen door middel van empowerment hun voedingskwaliteit tijdens de zwangerschap verbeterden. Dit onderzoek is inmiddels succesvol afgerond en heeft waardevolle inzichten opgeleverd over voedingskwaliteit tijdens de zwangerschap.
Power 4 Gezond Zwanger werd uitgevoerd door Wageningen University & Research (WUR) in samenwerking met vele partners, zoals KNOV, NVD en Voedingscentrum. Dit project was gefinancierd door ZonMW en Regio Deal Foodvalley. Op deze website vertellen we meer over dit onderzoek.
Voeding beïnvloedt de gezondheid van moeder en kind over de gehele levensloop. Gezonde voeding in de eerste duizend dagen is van belang voor de gezondheid van het kind op korte en lange termijn. De zwangerschap is een kansrijk moment voor veranderingen in leefstijl omdat vrouwen het belang van gezonde voeding voor hun eigen gezondheid en die van hun kind zien.
Power 4 Gezond Zwanger
De Power 4 Gezond Zwanger interventie bestond uit vier gesprekken over voeding vanuit een empowerment-perspectief. Het unieke aspect van de interventie was de integratie van empowerment-principes met praktische ondersteuning, gefaciliteerd door zowel verloskundigen als diëtisten. Het programma in co-creatie met zwangere vrouwen, verloskundigen, diëtisten en andere stakeholders uit de geboortezorg ontwikkeld.
Empowerment is de vaardigheid van individuen of groepen om capaciteiten te vergroten, situaties kritisch te analyseren en acties te ondernemen om deze situaties te verbeteren
De interventie bestond uit vier voedingsgesprekken:
- Een eerste gesprek (10-15 minuten) met de verloskundige om inzicht te krijgen in het perspectief van de zwangere vrouw op gezonde voeding tijdens de zwangerschap
- Een gesprek (30-45 minuten) met de diëtist die voortbouwde op het eerste gesprek en dieper inging op persoonlijke uitdagingen
- Twee reflectiegesprekken (10-15 minuten elk) met de verloskundige om de voortgang te bespreken
In alle gesprekken stond empowerment centraal, waarbij Motiverende Gespreksvoering werd gebruikt om de motivatie, zelfredzaamheid en persoonlijke controle van vrouwen te versterken. De zwangere vrouw werd gezien als expert van haar eigen leven, waarbij de zorgverleners vooral als facilitators optraden. Voor professionals was een uitgebreide handleiding beschikbaar met voorbeeldvragen, casuïstiek, informatie over Motiverende Gespreksvoering en een visuele gesprekskaart.
Het evaluatieonderzoek
Het onderzoek werd uitgevoerd in de vorm van een cluster randomized controlled trial met een interventiegroep en een controlegroep. Aan het onderzoek deden 16 verloskundige praktijken uit Nederland mee, met in totaal 342 deelnemende zwangere vrouwen. De dataverzameling vond plaats tussen januari 2022 en april 2023.
Effectevaluatie
In de effectevaluatie hebben we de invloed van Power 4 Gezond Zwanger op verschillende uitkomstmaten onderzocht:
- Voedingskwaliteit: De totale voedingskwaliteit verbeterde significant in de interventiegroep vergeleken met de controlegroep. Met name de scores voor vitamine D, jodium en vis lieten verbeteringen zien.
- Empowerment: Empowermentscores bleven over het algemeen gelijk. Wel gaven vrouwen die Power 4 Gezond Zwanger volgden aan dat ze meer kennis hebben over een gezonde gewichtstoename tijdens de zwangerschap.
-Andere gezondheidsuitkomsten: We hebben ook gekeken naar kwaliteit van leven, sense of coherence en zelf-ervaren gezondheid, die stabiel bleven gedurende de zwangerschap.
Procesevaluaties
Naast de effectevaluatie hebben we ook meerdere procesevaluaties uitgevoerd om de ervaringen en perspectieven van alle betrokkenen in kaart te brengen:
1. Evaluatie onder zwangere vrouwen: Uit de interviews met deelnemende vrouwen bleek dat zij het programma zeer waardeerden. Ze benoemden specifiek de waarde van gepersonaliseerd voedingsadvies van diëtisten en de ondersteunende rol van verloskundigen. Vrouwen voelden zich geëmpowerd om zelf gezonde voedingskeuzes te maken.
2. Evaluatie onder zorgprofessionals: Verloskundigen en diëtisten rapporteerden een verbeterde samenwerking en een dieper inzicht in elkaars expertise. Diëtisten vonden het waardevol om in de zorg tijdens de zwangerschap betrokken te worden en vrouwen te ondersteunen bij hun specifieke situatie, terwijl verloskundigen meer vertrouwen kregen in hun vermogen om voedingsadvies te geven.
3. Implementatie-evaluatie: De flexibiliteit van het programma bleek een cruciale succesfactor. Praktijken konden het programma aanpassen aan hun eigen werkwijze, wat de haalbaarheid in verschillende settings vergrootte.
De combinatie van deze evaluaties geeft een volledig beeld van zowel de effectiviteit als de praktische implementatie van het Power 4 Gezond Zwanger programma, en biedt waardevolle inzichten voor toekomstige implementatie in de reguliere verloskundige zorg.
Publicaties
We hebben onderzocht of meer aandacht voor voeding tijdens de zwangerschap helpt om gezonder te eten en zich goed te voelen. Dit onderzoek is inmiddels afgerond en heeft aangetoond dat extra voedingsgesprekken inderdaad een positief effect hebben op de voedingskwaliteit van zwangere vrouwen. Wil je meer lezen over de specifieke uitkomsten? Het Power 4 Gezond Zwanger onderzoek heeft geleid tot meerdere wetenschappelijke publicaties:
- van Lonkhuijzen, R. M., Cremers, S., de Vries, J. H. M., Feskens, E. J. M., & Wagemakers, M. A. E. (2022). Evaluating‘Power 4 a Healthy Pregnancy’ (P4HP) – protocol for a cluster randomized controlled trial and process evaluation to empower pregnant women towards improved diet quality. BMC Public Health, 22(1), 148. https://doi.org/10.1186/s12889-022-12543-z
- van Lonkhuijzen, R. M., de Vries, J. H. M., Brouwer-Brolsma, E., Cremers, S., Faessen, J. P. M., Feskens, E. J. M., & Wagemakers, A. (2025). An empowerment programme to improve diet quality during pregnancy – the Power 4 a Healthy Pregnancy cluster randomised controlled trial. BMC Public Health, 25(1), Article 1. https://doi.org/10.1186/s12889-025-21344-z
- van Lonkhuijzen, R. M., Prins, S., Van Loghem, F., De Vries, J. H. M., & Wagemakers, A. (2025). Pregnant Women’s Experiences With a Collaborative Midwife‐Dietitian Empowerment Programme to Improve Diet Quality. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 38(1), e70027. https://doi.org/10.1111/jhn.70027
- van Lonkhuijzen, R. M., Rustenhoven, H., de Vries, J. H. M., & Wagemakers, A. (2023). The role of the partner in the support of a pregnant woman’s healthy diet: An explorative qualitative study. BMC Pregnancy and Childbirth, 23(1), 760. https://doi.org/10.1186/s12884-023-06072-9
- Van Lonkhuijzen, R. M., Cremers, S., De Vries, J. H. M., & Wagemakers, A. (n.d.). Midwives and dietitians’ perspectives on an empowerment programme to enhance diet quality in pregnant women: A mixed-method study. (submitted)
Onderzoeksteam
Ik ben Edith Feskens, hoogleraar en leerstoelhouder Global Nutrition bij Wageningen University & Research. De resultaten van dit onderzoek tonen aan hoe belangrijk een goede voedingsbegeleiding tijdens de zwangerschap is. Met dit onderzoek hebben we kunnen bijdragen aan een wetenschappelijke onderbouwing voor het verbeteren van voedingszorg in de verloskundige praktijk.
Meer informatie?
Wil je meer weten over de resultaten van het onderzoek of heb je vragen over de implementatie van deze aanpak in de praktijk? Neem dan contact met ons op.
Prof.dr.ir. Annemarie Wagemakers
Projecten
-
Power 4 a Healthy Pregnancy - The development, implementation and evaluation of a programme to improve diet quality of pregnant women using empowerment
- A healthy diet is important for everyone, but crucial during pregnancy for the health of both mother and child. However, pregnant women, especially those with lower socioeconomic status (SES), often fail to meet the nutritional requirements. Healthy nutrition promotion by midwives is very promising, but midwives find it difficult to contribute to a healthier dietary intake for pregnant women. The goal of this research project is to develop, implement and evaluate a programme to improve diet quality of pregnant women using empowerment. This will contribute to a healthy and successful start of life. -
Empowerment of pregnant women to have a healthier dietary intake. The development, implementation and evaluation of an integral strategy (COMPLETED)
- The overall goal of this research project is to improve the dietary intake of low socioeconomic status (SES) pregnant women. This project aims to develop, implement and evaluate an integral strategy that empowers low SES pregnant women to have a healthier dietary intake. This is relevant for both society and science, as maternal nutrition is crucial for optimal foetal development and population health. Pregnant women are receptive to changing dietary intake during pregnancy. Midwives acknowledge their potential role in promoting healthier dietary intake, but lack time and specific knowledge and skills for an integral strategy tailored to the needs of low SES pregnant women, their everyday life, family situation, and physical and social environment. Moreover, there is currently no integral strategy fitting concurrent antenatal care that focuses on empowering pregnant women to have a healthier dietary intake. In this project, such an integral strategy will be developed, implemented and evaluated jointly with all stakeholders, including pregnant women and their partners.